در این مقاله همه آن چیزی که درباره سنگ فیروزه لازم است بدانید گردآوری شده است. تاریخچه مختصری از این سنگ گران بها، شناخت انواع آن، خواص فیروزه و فواید براساس احادیث معصومین (ع) و منابع علمی، نحوه تشخیص اصل بودن این نگین، روش های نگهداری از آن، بهترین معادن این سنگ در دنیا و همچنین تصاویر برخی از معروف ترین جواهرات ساخته شده از این گوهر را در ادامه مشاهده خواهید کرد.
تاریخچه مختصر سنگ فیروزه
سنگ فیروزه به واسطه رنگی و خواصی که دارد در گذشته نمادی از بهشت خدا بر روی زمین تلقی می‌شده است. این گوهر را اگر قدیمی ترین سنگ قیمتی تاریخ ندانیم قطعا به عنوان یکی از قدیمی ترین سنگ های جهان دارای تاریخی طولانی می باشد. در ایران باستان این سنگ را “پیروزه” به معنای پیروزی می‌خواندند، اما اعراب این واژه را معرب کرده و “فیروزه” نام نهادند. در زبان انگلیسی نیز این کلمه به معنی “سنگ ترکی” برگرفته از واژه فرانسوی Pierre Turquise است و آن برگرفته از این واقعیت تاریخی می‌باشد که در زمان‌های دور، ایران و سایر کشورهای خاور میانه از طریق راه ترکیه، این سنگ ارزشمند را به اروپا صادر می‌نمودند و تصور مردمان این بوده‌است که این سنگ در ترکیه استخراج می‌گردد.
نکته جالب این است که در ترکیه به آن fayruz گفته می‌شده است و استخراج مرغوب ترین سنگ در ایران، آن هم در یکی از اولین معادن بزرگ این گوهر در جهان در نیشابور پیشینه‌ای سه هزار ساله داشته‌است. در ایران ما برای قرن های زیادی به طور وسیعی برای تزیین اشیاء، مساجد و داخل و خارج بسیاری از ابنیه مهم استفاده گردیده است. این روش ساخت و ســاز ایرانی بعدها به شبه قاره هند نیز راه پیدا نمود و در ســاخت بنای تاج محل نیز از این نگین ارزشمند استفاده شده است.
شناخت فیروزه
اگر بخواهیم بسیار تخصصی بحث کنیم بایستی گفت که این گوهر آبی آسمانی، یک کانی از جنس فسفات آبدار آلمینیوم و مس با ساختار بلوری کج وجهی است که شفافیتی کدر و مومی شکل دارد و دارای درجه سختی ۵-۶ در مقیاس مو می باشد. (مو Moh معیاری برای تعیین درجه سختی از ۰ تا ۱۰ است که سخت‌ترین آن‌ها الماس با درجه سختی ۱۰ است.)
از خواص فیروزه می توان به رنگ بسیار دلربای آن اشاره نمود که بسته به نوع آن می‌تواند بسیار گران و یا ارزان باشد. رنگ جذاب و آبی این سنگ زیبا به علت وجود عنصر مس می‌باشد. اگر این نگین در منطقه‌ای که میزان مس معادن آن زیاد است استخراج گردد، آبی آن بیشتر و به رنگ آبی آسمانی خواهد بود. اغلب تغییر رنگ آن از آبی به سبز به دلیل از دست دادن آب درون نگین بر اثر گذشت زمان است. اساسا علت تفاوت رنگ سنگ به علت نسبت آهن به مس می‌باشد.
اگر در معدن، قسمتی از آلومینیوم توسط آهن جایگزین گردد، به رنگ مایل به سبز و اگر میزان روی زیادتر باشد، به ترکیبی از رنگ‌های زرد و ســبز مشاهده می‌گردد که اغلب پدیده ای نادر می‌باشد. جالب است بدانید چنانچه آهک در منطقه رشد این نگین افزون باشد رنگ آن به سمت سفیدی متمایل می‌شود و کمرنگ تر می‌گردد که البته در حالت معمول علت اصلی سفیدی مربوط به اکسید آلومینیوم(Al2O3) است اما در عین حال از اصالت سنگ فیروزه کاسته نمی‌شود و صرفا قیمت بازاری آن کسر می‌گردد.
- ۹۸/۰۸/۱۱